Jak to jest, że sprawy ważne dla Ciebie, mają dla innych mniejsze znaczenie? Ileż to razy denerwowałeś się, kiedy ktoś podchodził lekceważąco do zadań, które mu zleciłeś? Jak sprawić, żeby Twoje ‚ważne’ sprawy, były tak samo istotne dla innych? Nie martw się – to nie Ty. Percepcja – to ona zawiniła!

Poznaj praktyczne znaczenie słowa ‚percepcja’! 

Praktyczny przykład znaczenia słowa percepcja

Pamiętasz jak w szkole na matematyce najpierw mieliśmy wzór, a potem przykłady? To było bardzo jasne i sprawdzało się ….na matematyce. W obecnym momencie, ten model się nie sprawdzi.  Lepiej będzie jeśli odwrócę tę kolejność. Znajomość samej definicji, nie sprawi, że odkrycie prawdziwego znaczenia tego słowa będzie miało dla Ciebie wartość. Najpierw podam Ci przykład, i być może stanie się to dla Ciebie jaśniejsze. 

Percepcja – przykłady

Sytuacja dzieje się w Twojej firmie. Na Twoją skrzynkę mailową dostałeś rachunek za usługi telekomunikacyjne. W jaki sposób reagujesz?

• Mówisz sobie: ‚O nie. Następny rachunek! Mam tego dość. Moje koszty w tym miesiącu przekroczyły przychód o XXX PLN. To się nigdy nie kończy!’. Jesteś cały zestresowany, ponieważ Twoje koszty rosną, a fakt, że otrzymałeś następny rachunek tylko pogłębia Cię w negatywnych emocjach. 
• Mówisz sobie: ‚Tą sprawę trzeba przekazać Katarzynie, ponieważ to ona się zajmuje finansami w mojej firmie.’ I wracasz do swojej pracy. Nie poświęcasz temu tematowi, zbyt wiele uwagi.
• Mówisz sobie: ‚Ja tutaj jestem w trakcie tworzenia projektu, a tutaj takie banały. Zajmę się tym kiedy będę miał czas.’ Rejestrujesz fakt otrzymania rachunku, ale decydujesz się, aby to nie zajmowało Twojego czasu, bo masz ważniejsze sprawy na głowie. 
• Mówisz sobie: ‚Rachunki to ważna sprawa. Trzeba je regulować terminowo, bo chcę być fair wobec innych. Ok, wpiszę do kalendarza, żeby mi to nie umknęło.’  
• Mówisz sobie: ‚Zapłacę to od razu. Będę miał to z głowy!’ Wykonujesz przelew i zaznaczasz jako zrealizowane. Szybko zapominasz o całej sprawie.
• Mówisz sobie: ‚Jak to dobrze, że Krzysztof zajmuje się tymi sprawami. Cieszę się, że mam takiego pracownika.’ Zanosisz Krzysztofowi rachunek. Przy okazji wymieniasz kilka zdań na temat jego planów wakacyjnych. 

To są tylko przykłady reakcji. Możesz podać swoje własne. Masz jakiś pomysł, jak sam byś zareagował? Teraz czas na definicję i zaraz wracamy do tego przykładu. 

Definicja percepcji

Percepcja to jest procesem zauważania, organizowania i interpretowania informacji i danych na temat ludzi, wydarzeń, czynności oraz sytuacji. W tym aktywnym procesie wykorzystujemy wszystkie zmysły, by zebrać informacje o naszym zewnętrznym oraz wewnętrznym środowisku. Zebranym informacjom próbujemy nadać znaczenie w taki sposób, że coś one dla nas znaczą i mają sens. (Bibliografia: Sherwyn p. Morreale, Brian H. Spitzberg, J. Kevin Barge, Komunikacja między ludźmi, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2020, s. 74)

Co wynika z tej definicji?

Pierwszy wniosek jest taki, że percepcja to proces, który trwa cały czas – bez względu na to, czy jesteś tego świadomy. Ciągle przecież doświadczasz czegoś w swoim życiu, prawda? Nawet jeżeli bodźców zewnętrznych masz mało, to w Twoim świecie wewnętrznym dużo się dzieje. To całkiem fajne, że wiele procesów, które zachodzą w naszym ciele odbywa się automatycznie.

Zbierasz informacje, przetwarzasz i nadajesz temu znaczenie. To Ty nadajesz czemuś konkretne znaczenie.  To jest kolejny wniosek. I tutaj chcę zatrzymać Twoją uwagę na dłużej. Proszę zastanów się dobrze nad tym zdaniem: ‚To ja nadaję czemuś znaczenie’.  Tak, czyli to właśnie od Ciebie zależy to, jaką rangę ma dana sprawa. To jest bardzo dobra wiadomość! 

Nasuwa się jednak pytanie: Co mam zrobić, żeby inni patrzeli na sprawę tak samo (lub chociaż podobnie) jak ja? O tym przeczytasz nieco poniżej. 

Wracając do naszego przykładu o tym, jak ktoś dostaje rachunek. Wpłynięcie rachunku na Twój adres email to fakt.  Wydarzenie samo w sobie nie niesie żadnych emocji, interpretacji i nie ma znaczenia. Po  jego otrzymaniu ‚pojawiają się’ w Twojej głowie myśli, które są początkiem procesu. Myśli, które się pojawią uruchamiają emocje. Ostatnim etapem procesu jest podjęcie działania (decyzja o zaniechaniu działania, też jest działaniem). 

Co wpływa na naszą percepcję?

W przykładzie podałam Ci kilka możliwych scenariuszy nadawania znaczenia. To są przykłady na to jak osoby, które mają rożny rodzaj percepcji mogą zareagować. Jeśli twierdzisz, że one są banalne i Twoje są lepsze, to być może masz rację. Chętnie wysłucham Twojej wersji.  Tak czy inaczej, być może zastanowiło Cię to, od czego to zależy, że ludzie nadają czemuś znaczenie w taki rożny sposób.  Czy zauważyłeś, że te reakcje mogą być zdecydowanie różne?

Naświetlę Ci tylko kilka czynników, które wpływają na naszą percepcję. Należą do nich m.in.: kultura, poczucie własnej wartości, rodzaj atrybucji, stereotypy, skrypty, przekonana, itd. 

Być może pochodzisz z ubogiej rodziny, gdzie rodzice ciężko pracowali. Mimo to nie starczało na wszystko. Rachunki nie należały do wyczekiwanej korespondencji. Zawsze oznaczały problem.  Możesz sobie zobrazować tę sytuację? Rozumiesz już teraz, że każda osoba, która ma takie przeżycia za sobą to niejako z automatu uruchamia określony schemat, kiedy tylko pojawia się bodziec? Czy wyobrażasz sobie jak ona może się czuć?

Pomyśl o innej sytuacji. Wyobraź sobie słodkie dzieciństwo i rodziców, którzy nie martwili się o finanse. Byli mocno zajęci swoją pracą, ale czasem ich zmartwieniem było to, gdzie teraz pojechać na wakacje. Poczuj to, co może czuć taka osoba. Wyobraź sobie jakie mogła wynieść schematy z domu. Masz już w głowie ten obraz? A teraz zestaw to z poprzednim obrazem. Widzisz różnice?

Jak rozpoznać percepcję naszego rozmówcy

Już teraz wiesz, że percepcja to temat nieco bardziej złożony. Być może poczułeś się lekko poirytowany faktem, że tak wiele czynników ma wpływ na to, jak coś jest postrzegane przez innych. A Ty przecież chcesz tylko, żeby Twoi pracownicy przyłożyli się do pracy, albo żeby Twoi klienci zrozumieli co masz im do zaoferowania. Prawdą też jest, że przed rozmową z innymi ludźmi nie dostajemy skrótu ich życiorysu, żeby wiedzieć jak z nimi rozmawiać. Czy jest na to jakiś łatwy sposób? Tak. 

Dr Taibi Kahler, który jest psychologiem klinicznym, wyjaśnił, że jest dokładnie sześć rodzajów percepcji. Percepcja to sposoby, w jakie dana osoba doświadcza i przetwarza świat. Nie musisz się więc martwić – jest zatem sposób na to, by łatwo poznać percepcję rozmówcy.  

Dlaczego ciężko jest nam się dogadać?

Żeby Ci zobrazować bliżej ten temat to posłużę się przykładem. Znasz takie powiedzenie dotyczące osób zakochanych, że ‚patrzą na świat przez różowe okulary’? Słyszałeś je kiedyś? Mam nadzieję, że sam miałeś okazję poczuć to uczucie. W każdym razie osoba, która jest zakochana, wszystko widzi w ‚różowej’ barwie. I podobnie jest wtedy, kiedy rozmawiasz z osobą, która ma inną percepcję niż Ty. Ciężko jest się dogadać, prawda?

Na koniec dodam jeszcze, że te sześć rodzajów percepcji to: myśli, opinie, emocje, refleksje, reakcje, działanie. Te rodzaje są niejako sposobem patrzenia na świat. Kiedy będziesz umiał je rozróżnić to bardzo szybko dogadasz się, z kim tylko zechcesz. I to jest główny powód, dla którego warto zdobyć tę wiedzę. Jeśli je poznasz, to rozmowa z innymi stanie się przyjemnością, a uczucie irytacji wynikające z tego, że Twoje ważne sprawy nie są traktowane tak samo przez innych, minie bezpowrotnie.

Jest jeszcze jedna korzyść – zrozumiesz siebie bardziej i uwolnisz się od krytycznych myśli na swój temat. Często jak wyjaśniam to zagadnienie na konsultacjach, to ludzie zwykle reagują uczuciem ulgi – ‘Acha, czyli jestem normalny. Uff! Mam po prostu inaczej, niż inni i to też jest ok.’

Poczułeś się zachęcony, by dowiedzieć się więcej o modelu, który mówi o tym więcej? Zapisz się na newsletter, a będziesz otrzymywał na bieżąco informacje o artykułach w tym temacie. Jeśli masz jeszcze chwilkę to proszę zajrzyj do artykułu, który wyjaśnia co to za model – “Process Communication Model ® – co to jest?”